Polsko-francuski zespół naukowców zidentyfikował trzy kolejne pradziejowe ozdoby z żelaza meteorytowego w zbiorach Muzeum Częstochowskiego. To wyjątkowe znalezisko rzuca nowe światło na wykorzystanie kosmicznych surowców w epoce wczesnego żelaza.
W zbiorach Muzeum Częstochowskiego odkryto trzy nowe ozdoby wykonane z żelaza meteorytowego, pochodzące z cmentarzyska kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie. Odkrycia dokonał polsko-francuski zespół badaczy pod przewodnictwem prof. Alberta Jambona i dr Karola Dzięgielewskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyniki badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie „Journal of Archaeological Science: Reports”.
Do tej pory muzeum mogło poszczycić się dwoma bransoletami z żelaza meteorytowego, odkrytymi w latach 60. XX wieku przez Jerzego Zimnego. Nowe znaleziska są efektem ponownej analizy zbiorów, którą zainicjowano w 2022 roku. Naukowcy zastosowali zaawansowane metody badawcze, takie jak przenośna fluorescencyjna spektrometria rentgenowska (p-XRF) oraz mikroskopia skaningowa z dyspersją energii (SEM/EDS). Pozwoliły one na precyzyjne określenie składu chemicznego i struktury metalurgicznej artefaktów.
Analizy wykazały, że żelazo meteorytowe zawierało wysoką zawartość niklu, charakterystyczną dla rzadkiego rodzaju meteorytów – ataksytu. Wskazuje to, że wszystkie odkryte ozdoby mogły pochodzić z tego samego meteorytu, który prawdopodobnie spadł w okolicach dzisiejszej Częstochowy.
Odkrycie to pozwala lepiej zrozumieć, jak pradawni rzemieślnicy wykorzystywali kosmiczny surowiec. Badacze sugerują, że żelazo meteorytowe mogło być traktowane jako dostępny materiał użytkowy, a nie przedmiot o szczególnej wartości symbolicznej. Znalezione ozdoby występowały zarówno w grobach szkieletowych, jak i ciałopalnych, co może świadczyć o braku powiązania z konkretnymi rytuałami czy statusem społecznym zmarłych.
Magdalena Wieczorek-Szmal z Działu Archeologii Muzeum Częstochowskiego podkreśla, że nasycenie częstochowskich nekropolii przedmiotami z żelaza meteorytowego stawia je w światowej czołówce.
Cmentarzysko w Częstochowie-Rakowie to wyjątkowe miejsce o bogatej historii. W latach 1955, 1960-61 oraz 2001 odkryto tam 85 grobów kultury łużyckiej, należących do podgrupy częstochowsko-gliwickiej. Od 1965 roku fragment nekropolii funkcjonuje jako Rezerwat Archeologiczny, gdzie obecnie można podziwiać odnalezione artefakty.
Naukowcy zapowiadają kontynuację badań nad pochodzeniem pradziejowego żelaza na ziemiach polskich. Celem jest ustalenie, czy podobne znaleziska mogą występować także na innych stanowiskach archeologicznych. Jak zaznacza dr Karol Dzięgielewski, dalsze analizy mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia szlaków handlowych oraz transferu technologii wśród społeczności wczesnej epoki żelaza.
Jedną z odnalezionych bransolet można zobaczyć na stałej wystawie „Częstochowa – spojrzenie w przeszłość” w częstochowskim Ratuszu, natomiast pozostałe artefakty prezentowane są w Rezerwacie Archeologicznym na Rakowie, na ekspozycji „Z mroku dziejów”.
red
źródło: archeologia.com.pl
